Làng gốm Phước Tích đang đối mặt trước những thử thách ( phần 1)

Phước Tích, thuộc xã Phong Hòa thuộc huyện Phong Điền, được hình thành dưới triều vua Lê Thánh Tông (1460-1497) với cái tên ban đầu là Đông Quyết và sau đó đổi tên thành Phước Tích trong thời Nguyễn (1802-1945).

Thời hoàng kim của nghề gắn chặt với thời điểm vua Gia Long mới lên ngôi vào năm 1802. Khi ấy, trong làng có đến 12 cái lò sấp, lò ngửa chẳng bao giờ tắt lửa. Sản phẩm làm ra đến đâu tiêu thụ đến đó. Dưới sông, trên bờ tấp nập tàu thuyền đưa gốm của làng đến tận Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Quy Nhơn,…

Đôi tay của người thợ Phước Tích cho ra đời nhiều sản phẩm từ hàng trăm năm nay có mặt trong mọi gia đình Huế dưới dạng các đồ đựng như: lu, hông, hũ,…; các đồ nấu như: om, siêu, nồi,…; dụng cụ sinh hoạt khác như: bình vôi, bình hoa, dĩa dầu chuồng,…; hay chiếc oa ngự dụng (om ngự) dùng trong buổi ngự thiện của nhà vua. Tất cả những sản phẩm đó là niềm kiêu hãnh của người dân xứ gốm này.

Đất sét – chất liệu chính để làm nên gốm Phước Tích được khai thác ở vùng Diên Khánh (Quảng Trị), thường được người thợ làm gốm gọi bằng cái tên khác là kẻ, được chia thành nhiều loại: kẻ tốt, kẻ màu,…

 Nghệ nhân nơi đây phải đối mặt với những nguy cơ bị mai một 

Trong quy trình sản xuất gốm, kẻ tốt được dùng để sản xuất những sản phẩm có thành mỏng, hình khối lớn; kẻ màu dùng làm những đồ vật không yêu cầu về ngoại hình.

Gốm Phước Tích trước nguy cơ mai một

Sức sống của làng gốm mạnh mẽ là thế nhưng năm 1967, nghề gốm Phước Tích đã “tắt lửa” vì điều kiện chiến tranh và nhiều lí do khách quan khác. Sau ngày đất nước giải phóng, nghề gốm được khôi phục và phát triển, tuy nhiên đã không còn giữ được sự thịnh vượng như thời hoàng kim.

Các sản phẩm gốm Phước Tích, bao gồm bình nhỏ, chậu, chậu vôi, bình hoa, đĩa, nồi ... có màu sậm màu đỏ sét nâu, chủ yếu do các gia đình người Huế sử dụng. Một số đồ gốm của làng Phước Tích đã được sử dụng bởi các vị vua trong triều Nguyễn, chẳng hạn như chậu nấu cơm, vv

Giữa năm 1989 và năm 1995, nghề thủ công mỹ nghệ của Phước Tích dường như đã dừng lại. Tuy nhiên, sau lễ hội Huế 2006 và 2008, nghề này dần dần được khôi phục. Trong năm 2006-2007, chính quyền xã Phong Hòa và huyện Phong Điền đã đầu tư khôi phục nghề. Văn phòng Pháp ngữ tại Walomine, Bỉ đang phối hợp với Viện Văn hoá Nghệ thuật Việt Nam hỗ trợ xây dựng lò nung sản xuất nhiệt lên đến 1.400-1.5000C để bảo vệ và phát triển nghề thủ công.

Một thời lẫy lừng gốm Phước Tích

Hàng năm dân làng Phước Tích hân hoan tổ chức lễ hội để tôn vinh những nghề thủ công làm tổ tiên của họ vào ngày 5 tháng 11 âm lịch tại đền Doi. Với giá trị độc đáo về kiến ​​trúc và nghề thủ công truyền thống, làng Phước Tích được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch xếp hạng như một di tích quốc gia.fdg